Rodzinna piecza zastępcza jest formą zapewnienia opieki dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Jest to przejściowa - okresowa forma opieki nad dzieckiem.
W rodzinach zastępczych umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub gdy władza ta została im ograniczona lub zawieszona. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu i po uzyskaniu zgody rodziców zastępczych.
Formy rodzinnej pieczy zastępczej:
- Rodzina zastępcza:
- spokrewniona tworzona jest przez osobę lub małżonków, będących wstępnymi lub rodzeństwem dziecka; (dziadkowie lub rodzeństwo),
- niezawodowa - mogą ją tworzyć osoby lub małżonkowie, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka; (krewni i powinowaci, niespokrewnieni),
- zawodowa – osoba lub małżonkowie, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka; otrzymuje wynagrodzenie za sprawowanie opieki i wychowania.
- Rodzinny dom dziecka.
Rodziny zawodowe dzielą się na:
- zawodowe pełniące funkcję pogotowia rodzinnego;
- zawodowe specjalistyczne;
Zawodowej rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w kwocie:
- 746 zł. miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
- 1131 zł. miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.
Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz rodzinie zastępczej zawodowej na dziecko umieszczone na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 227 zł. miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.
Objęcie dziecka jedną z form pieczy zastępczej następuje do momentu ustania przyczyny umieszczenia w pieczy zastępczej, na okres nie dłuższy niż do osiągnięcia pełnoletniości lub do ukończenia 25 roku życia, jeżeli osoba, która osiągnęła pełnoletność przebywając w rodzinie zastępczej kontynuuje naukę i nadal chce pozostać w rodzinie zastępczej, na co rodzina zastępcza wyraża zgodę.